در تاریخ سیصدسال پسین افغانستان؛ هرگز به‌مانند امروز قدرت‌های جهانی، فرامنطقه‌ای، منطقه‌ای و نیروهای داخلی افغان به یک‌زبان مشترک جهت ریشه‌کن‌سازی اقوام غیر افغان نرسیده بودند.
شرایط کنونی را می‌توان صد برابر اسف‌بارتر از دوران عبدالرحمان دانست و تفسیر کرد.

عبدالرحمان؛ آن شاه شاهان جنایت‌کار در دل حوادث تاریخ خراسان، تنها از پشتیبانی انگلیس‌ها بهره‌مند بود؛ اما حالا فرزندان او از پشتیبانی تمام نیروهای جهانی، منطقه‌ای، عده‌ای همسایگان دد صفت و نیروهای تاریک‌اندیش و روشن‌فکر قوم افغان بهره‌مند و فیض می‌برند؛ امری که به‌شدت نگران‌کننده و به‌مراتب خطرناک‌تر از پیش است.
اما با همه‌ای این ستم، از این وضعیت کرده خطرناک‌تر هم و جود دارد: عدم روایت روشن اقوام غیر افغان برای پایان این ستم است.

هنوز عده‌ای تصور می‌کنند که با روایت افغانی‌ات می‌توانند همانند گذشته یکبار دیگر شریک سفره‌ای خان شوند و از آن فیض ببرند؛ امری که اوج ناآگاه از روندهای بازی قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای را به نمایش می‌گذارد و درعین‌حال، این طرز بینش را می‌توان به نحوی مشروعیت‌بخشی بر دوام وضعیت کنونی دانست و تعبیر کرد که پیامد به‌مراتب خطرناک‌تر از دوام وضعیت کنونی دارد.

بدون شک، اقوام غیر افغان بین خود مشکلات کم‌وبیش دارند؛ اما این مردم اهل تمدن، دانش و پویایی‌اند و می‌توانند مشکلات داخلی خود را با بسیار آسانی از مسیر گفتگو حل کنند؛ اما مشکل بزرگ این اقوام با قوم افغان این است که افغان‌ها اهل گفتگو و دانش نیستند و با نفس دانش دشمنی دارند و درعین‌حال افغان‌ها از خود روایت و اهداف روشن دارند: «پشتونستان سازی مطلق افغانستان» این روایت تاریخی‌شان است و از آن زیر هیچ عنوان کوتاه نمی‌آیند.

بارها از طریق رسانه‌های گروهی و جمعی روشنفکران پشتون به‌صراحت گفته‌اند که: نام این کشور افغانستان است؛ یعنی سرزمین پشتون‌ها، سایر اقوام اینجا مهاجر اند، دو گزینه بیش ندارند: یا پشتون می‌شوند و حاکمیت مطلق پشتون‌ها را می‌پذیرند و یا این کشور را ترک می‌کنند. گزینه‌ی سومی وجود ندارد.
اما رهبران اقوام غیر افغان این روایت روشن و تاریخی پشتون‌ها را نادیده می‌گیرند و یا نمی‌دانند. بدون دانش تاریخی سعی و تلاش دارند خود را افغان خطاب کنند و هرکسی که مخالف این روایت سربلند می‌کند و شعار می‌دهد ما افغان نیستیم؛ آن را به نادانی متهم می‌کنند؛ درحالی‌که شعار افغانی‌ات در شرایط کنونی به معنای بردگی و تسلیمی بیش نیست و هر غیر افغانی که این روایت تاریخی افغان‌ها نادیده می‌گیرد و خود را افغان می‌داند، یک گلوله و تیر در قلب ملت خود شلیک می‌کند.

از طرف دیگر روایت اقوام غیر افغان است که می‌خواهند همانند سایر ملت‌های دیگر جهان در کنار هم زندگی مسالمت‌آمیز داشته باشند و اقتدار از طریق رأی مردمی و دموکراتیک به دست آید؛ امری که خلاف روحیه ایجاد نام افغانستان و روایت پشتون‌ها است؛ لذا، ما هرگز با افغان‌ها هم وطن نخواهیم شد؛ چون نفس روایت و منافع ما زمین تا سما با هم تفاوت و فرق می‌کند.

راه‌حل چیست؟
راه‌حل این است که تا دیر نشده اقوام غیر افغان همه اختلافات سلیقه ای و کوچک خود را کنار بگذارند و برای نیستی خود و مردم خود با روایت روشن تجزیه‌طلبانه وارد بازی شوند. تجربه‌ی سیصدسال گذشته نشان می‌دهد که آب اقوام غیر افغان بیش از این با افغان‌ها در یک جوی جاری نخواهد شد!
خسروان خود دانند!

جلالی

>>>   جلالی صاحب محترم سلام! من پشتونم اما هیچ وقت در کشور محبوبم خودرا افغان به کسي معرفی نکردم صرف پشتون اما در خارج از کشور، بلی من افغانم. ازاین مطلب کوتاه به خوبی دیده می‌شود که افغان به هر کسی اطلاق می‌شود که ازاین جغرافيه (افغانستان) است.در جهان کنونی همه به نام گشور معرفی می‌شود نه بنام قوم و ملیت استاد محترم اگر موافق نباشید به من یک مثال ارایه کنید از تمام کشورهای جهان اگر نمی‌توانید پس استفاده سو از کلمه افغان بخاطر نفاق بين مردم افغانستان نکنید.شما می‌توانید همه مخالفت های خویش از پشتون ها توسط کلمه پشتون ارایه فرمایید نه کلمه افغان. مطالب که از قلم شما استاد محترم بیرون می‌شود بعضی اوقات میخوام، من به شما هیچ مخالفت قومي و زبانی ندارم می‌دانم همه ما انسانیم و به گفته اقبال لاهوری پرورده یک چمنزاریم ویا به گفته شیخ اجل سعدی شیرازی همه ما انسان و از یک گوهریم، انسان های خوب وبد در هرجا و هر مليت پیدا می‌شود، به این شعر خواجه شیراز(حافظ)آ توجه فرمایید:
آب و هوای فارس عجب سِفله پرور است
کو همرهی؟ که خیمه از این خاک بَرکَنَم
استاد محترم اپوزیسیون چه در سیاست باشد چه در بخش های دیگر کاری خوب است اما شما یک روز در مقابل تاجیک ها مخالف به گفته شما افغان هستید روز دیگر مخالف پنجشیر در مقابل بدخشان هستید، یک روز مثال‌های از غزوه هاي اعراب یادآوری می‌کنید روز دیگر سکولار برخورد میکنید. باور کنید من ودیگران نمی دانیم کدام فرموده شمارا جدی حساب کنیم شاید دوری از وطن برایتان سخت باشد، درانجام از همه نخست صحت وسلامت برایتان آرزو میکنم امیدوارم من بعد محور قلم ات انسانیت باشد و همه ما مانند پدر شعر فارسی رودکی بزرگ که فرموده:
زمانه پند آزاد وار داد مرا
زمانه را چون نیک بنگری هم پند است
(زمانه چون نگری سر به سر همه پند است)
از زمان پند بگریم. نفاق بين انسان ها کاری شیطانی است
امید از دریار دور

>>>   من بارها بارها گفتم که پرچمی ها خلقی ها جنگ سالاران افغانستان و ملت افغانستان را برای منافع شخصی خود میخواهد حال هر چی سر ملت بیاید این کک شان هم نمیگیرد هر چی ملت افغانستان دربدر خاک بسر باشد این فربیتر میشه جلالی صاب چرا رگ غیرت برای ترکیه باد نمیکند که به ملت چی ستم روان است جلالی صاب چر رگ غیرت باد نمیکند که پاکستان به ملت چکار میکند جلالی صاب چرا رگ غیرت باد نمیکند که آمریکا ملت اخراج میکند که بیست دوشا دوش آمریکا جنگیدن جلالی صاب چرا رگ غیرت باد نمیکند که ایران ملت را بله بله اخراج میکند جلالی صاب چرا رگ غیرت باد نمیکند آلمان 2000 نفر که مقبولیت شان تمام شده یک شهروندی آلمانی حساب میشه حال دوباره اخراج ش میکند جلالی صاب به نظرم به این خاطر این همه ظلم به ملت خود را روا می داری چون جوکی در افغانستان نداری چون در دالر مفت غلت نمیزنی جلالی صاب ما ملت نه دیگه شما پرچمی ها نه هم شما خلقی ها نه هم شما جنگ سالاران میخواهیم نه دیگه جنگ در افغانستان میخواهیم نه هم تجزیه میخواهیم نه هم رهنمای شما میخواهیم نزدیک به چهار سال میشه ما خوشی را دیدیم چون روز 250 تا جنازه از جوانان مملکت به خانه های اش تحویل داده نمیشه نمیشه از اقتصادی نمیگویم اقتصاد خراب ولی روز به روز در حال بهتر شدن است شما در فکرتان در مغز تان تا هنوز فرچمی خلقی ها جنگ سالاران است دوران شما به تاریخ زباله دان افتاده است

>>>   بهتر نبود تا در وقت حکومت بدخشی (ربانی) یک کمی به فکر تاجیکان میشدین؟؟؟
آنقوت که با بدخشیان حرف زده نمیشد؟؟؟
ما تاجیکان هرگز تقسیم پول و قدرت بین پنجشیر و بدخشان را فراموش نمی کنیم!!
چرا؟؟
چرا آنوقت خاموش بودین؟؟
آیا همه تاجیکان فقط در همین دو جای استن؟؟؟...

>>>   شنیدیم که با دوست نزدیکت یعنی قاری فصیح الدین در رابطه استی،
آیا راست است؟؟؟
چه میگه؟؟؟ برایتان کدام بست خیراتی میته؟؟؟...

>>>   آقای جلالی!!!
درست است
شما لطف نموده افغانستان تشریف بیاورید ما همه تاجیکان و سایر غیر پشتون ها شما را پیروی میکنیم!!!
ولی مثل سابق نشود!!! که اطفال نازنین را به کشتن دادین ولی دختر ربانی در دبی با دوست پسرش عشق بازی میکند...

>>>   من همنظرم ولی با یک شرط
آیا دوست پسر دختر ربانی نیز در مبارزه با ما اشتراک خواهد کرد؟؟؟

>>>   بیایید واضح صحبت کنیم!
دنبال چه استین؟؟؟
آیا دختر شما نیز مدعی یک رستورانت شخصی در دبی شده؟؟؟
پدر جان!!! من چرا مثل دختر ربانی یک رستورانت شخصی ندارم..؟؟؟
هههههه

>>>   شما همه .... عادت کردین!!!
به عهد خود وفا نکردین، همیشه حرف اتحاد میزنین ولی وقتی حکومت را میگیرین باز همه اقوام دیگر را فراموش میکنین!!!
به هزاره چه کردین؟؟؟
به ازبیک چه کردین؟؟؟
به ترکمن و ... چه کردین؟؟؟
برای شما اقوام غیر پشتون فقط لوده و بی سواد معلوم میشه و فکر میکنین همیشه میتوانین از آنها استفاده کنین..؟؟...

>>>   اولتر از همه،
میشه بابت قتل عام از همه هزاره ها معذرت رسمی بخواهین.؟؟؟
چون تاجیکان و بلخصوص مسعود همراه با تمام دار و دسته اش در حق هزاره های غیور خیلی ظلم کرد

>>>   شما قاتلین هزاره ها استین...
با شما هیچوقت نمیشه اتحاد کرد...
شما قتل عام افشار را روا داشتین!
شما ها هزاره های بامیان را به زور از خانه های شان کشیده و زمین های شان را به تاجیکان بدخشی دادین!!!
هنوز حرف از اتحاد میزنین؟؟؟
علی رضایی

>>>   تاجیکان همیشه حرف اتحاد و مبارزه علیه این و آن میزند،
وقتی حکومت میگیرند باز همه را فراموش میکنن..
به ما ترکتباران چه کردین؟؟؟
بشیر داوود اوغلی

>>>   اگر حرف تصفیه میزنیم
و اگر حرف عدالت میزنیم...
سمت شمال فقط و فقط از ترک تباران است و بس.
هم پشتون و هم تاجیک ناقل استن و باید حتما سمت شمال را ترک کنند.
بس خلاص.
شما چرا همیشه فقط پشتون را ناقل میدانین؟؟؟
شما از کجا آمدین؟؟؟
سمت شال از ترک تباران بود و میباشد.

>>>   خوب یادم است...
وقتی در دانشگاه کابل بودم...
در یک محفلی گفتم ما فارسی زبانها باید ایطو کنیم!
یکی از همصنفی های بدخشی ام گفت: هزاره که فارسی زبان نیست...
اینست قضاوت و دیدگاه شما...
بالای شما هیچوقت نمیشه حساب کرد...
چراغ علی

>>>   هر شکل فعل سیاسی زیر نام افغانستان تنها مشت در هوا کوفتن هست فدرالیسم بدون تغییر نام افغانستان هیچ مفید فایده نیست کلمه افغانستان یعنی سند مالکیت پشتون بر غیر پشتون خراسان هم دیگر ملیت سازی کرده نمی‌تواند ما باید ملیت تاجیک ملیت هزاره ملیت اوزبیک و البته ملیت پشتون را وجه ساختار سیاسی و فعل خود قرار دهیم نه غیر ان

>>>   بلی ولی چشماماراکورکردن فقدمیگن افغان ولی ماافغان نیستیم و نبودیم مانبایدازواقیت دورباشیم حطابزی ازماازفدرالی هم میترسن چی برسه به تجزیه ازکوتافکران بایددوری کردبایدرهبران ناآگاهانه واردحمل بشن امیشه سعی دارن خراسانی بودن بعدجلوبدن مافارسیم خراسان سرزمین ماتاجیک تایفه قوم مااسلام دین ما کوروش سعدی شیرازی حافظ شیرازی مولانا جلال‌الدین بلخی حبیب الله خان کلککانی استاد خلیل الله خلیلی پورفیسوررهبانی الگومارهروان احمد شاه مسعود استیم

>>>   میلیون ها آدم، به شمولِ شما- فقد مهرهٔ پیاده ی شطرنج اند.
نه تو‌ مانی و نه من!
برای یک عده «روشنفکر»—تغییرِ نام افغانستان راه حل است، برای عده دیگر ی از شبه روشنفکر- تجزیهٔ کشور حلال مشکل است ‌و برای جمعی سیاستمدارِ تازه مهاجر - فقد فدرالیزم دوای دردِ شان است.
اگر کشور از هم پاشید، که خدا نکند- نه تنها ایدهٔ تغییرِ نام، تجزیه و‌ یا فدرالیزم—دودِ هوا میشود، بلکه همه چیز از هم متلاشی خواهدشد.
پاکستان ، بخشی را پشتونستان خواهدساخت و‌ بقیه را همسایگانِ متجرب و‌ فرصت طلب - بلع خواهند کرد.
پژواک- کلیفورنیا

>>>   شما گله دارید، که در تحت حاکمیت پشتون ها طوریکه لازم است، در قدرت شریک نمیباشید، دروغ است! درین مدت تاجکها تا صدارت هم رسیده اند،
در ادارات دولتی اکثریت همین مردمان بودند و استند
.واقعت أين است، در دور استاد ربانی که قدرت بعد از سامانیان، طاهریان، صفاریان، و کلکانی یکبار دگر بدست تاجکان رسیده بود، ولی عملکرد غلط دولت باعث از دست رفتن فرصت برای یک نظام همه شمول گردید، سعی درین بود ،ه پشتون ها و سایر اقوام نه تنها از قدرت دور ش ند، بلکه از کشور هم اخراج شوند، همان بود که جنگ داخلی شروع شدو حکومت تاجکان با همه اقوام جنگیدند، ولی اینکار از توان تاجکان پوره نبود که دگران را حذف کنند، واز دریای کابل گزشته نتوانستند.